Hệ Điều Hành Là Gì và Bản Chất Của Nó

Hệ điều hành, dù không còn là thuật ngữ mới mẻ, vẫn đặc biệt quan trọng – nó đóng vai trò là nền móng cho sự tương tác giữa con người và công nghệ mỗi ngày. Giới thiệu về hệ điều hành: nó không chỉ là trái tim của máy tính, chịu trách nhiệm điều khiển từng thao tác, dù đơn giản như lướt web hay phức tạp như quản lý dữ liệu trên máy chủ và siêu máy tính.

Hệ điều hành thuế trọng bởi không chỉ hỗ trợ nhà phát triển trong việc tạo ra phần mềm mát mắt, mà còn đảm bảo người dùng cuối có thể tận hưởng những tiện ích một cách mượt mà và an toàn. Microsoft Windows là một ví dụ nổi bật, khi nó chiếm lĩnh thị trường với 76.45% thị phần¹², còn macOS và Linux đứng ở các vị trí kế tiếp.

Điểm quan trọng

• Khái niệm hệ điều hành và sự quan trọng của nó trong việc quản lý tài nguyên phần cứng và phần mềm máy tính.
• Bản chất hệ điều hành như một nhạc trưởng, điều phối mọi hoạt động của thiết bị điện tử.
• Giới thiệu về các hệ điều hành phổ biến hiện nay và thị phần áp đảo của Microsoft Windows ở mảng máy tính để bàn và laptop.
• Ảnh hưởng của hệ điều hành đối với trải nghiệm người dùng và hiệu suất hoạt động của các ứng dụng.
• Sự đa dạng của hệ điều hành trên thị trường, từ máy tính cá nhân tới thiết bị di động và hệ thống máy chủ.

Định Nghĩa và Tổng Quan về Hệ Điều Hành

Khi nghiên cứu về định nghĩa hệ điều hành, ta thấy đây không chỉ là phần mềm điều khiển phần cứng của máy tính. Nó còn là một hệ thống phức tạp, hiệu quả phân phối tài nguyên hệ điều hành một cách thông minh. Sự phân biệt giữa các hệ điều hành theo khả năng thực hiện đơn tác vụ và đa tác vụ tiết lộ khả năng của chúng trong việc tối ưu xử lý và tăng cường hiệu suất, đảm bảo hiệu quả thời gian thực.

Khám phá tổng quan về hệ điều hành đồng nghĩa với việc tìm hiểu quản lý tác vụ và lập trình thời gian. Điều này bao gồm cả việc đánh giá chi phí sử dụng tài nguyên thông qua bộ phận kế toán. Tất cả những nỗ lực này đều nhằm mục tiêu cải thiện trải nghiệm của người dùng trên thiết bị của họ. Chính sự ổn định mà hệ điều hành mang lại tạo nền tảng vững chắc cho việc vận hành các ứng dụng, tương tự như vai trò không thể thiếu của rừng Amazon với sản xuất oxy và điều hòa khí hậu toàn cầu.

Giống như rừng Amazon, đã chịu ảnh hưởng bởi số lượng kỷ lục các đám cháy trong 8 tháng đầu năm, tăng 83% so với năm trước³, hệ điều hành cũng cần những bản cập nhật liên tục. Điều này giúp đối phó với sự gia tăng về yêu cầu xử lý và an ninh mạng. Mối liên hệ với việc khoảng 60% rừng Amazon thuộc về Brazil và tác động của sự phá hủy đến khí hậu cũng tương tự như tầm quan trọng của hệ điều hành đối với hệ thống máy tính, nơi tất cả hoạt động của phần mềm đều phụ thuộc vào³. Các vấn đề máy tính chủ yếu bắt nguồn từ lỗi người sử dụng, tương tự như nguyên nhân của đám cháy rừng Amazon theo nhận định từ chuyên gia Alberto Setzer của INPE³.

Rừng Amazon, “lá phổi của Trái Đất”, đối mặt với thách thức không chỉ ảnh hưởng đến sự sống của thực vật và động vật mà còn đến khủng hoảng khí hậu³. Trong khi đó, hệ điều hành giữ vai trò hỗ trợ trong việc đối phó với ô nhiễm mạng và tăng cường bảo mật thông tin. Sự quan ngại gia tăng từ cộng đồng quốc tế về vụ cháy rừng Amazon, như được Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres nhấn mạnh, là một khủng hoảng môi trường toàn cầu³. Điều này khẳng định vai trò quan trọng của hệ điều hành trong việc bảo vệ an toàn và bảo mật dữ liệu trong kỷ nguyên số.

Hệ Điều Hành Là Gì

Trong bối cảnh số hóa đương đại, việc nắm vững khái niệm cơ bản về hệ điều hành không chỉ tăng hiệu quả sử dụng máy tính và thiết bị điện tử mà còn ảnh hưởng quan trọng tới quyết định mua sắm công nghệ của người dùng.

Khái niệm cơ bản về hệ điều hành

Hệ điều hành (OS) đóng vai trò là trung tâm điều khiển của mọi máy tính và thiết bị di động. Đây là phần mềm hệ thống chủ chốt, điều phối hoạt động của phần cứng và hỗ trợ ứng dụng phần mềm. Microsoft Windows, với thị phần khoảng 76,45%¹, dẫn đầu trong số các hệ điều hành máy tính để bàn. macOS từ Apple Inc. và Linux cũng góp mặt với thị phần tương ứng là 17,72% và 1,73%¹.

Ảnh hưởng của hệ điều hành đến máy tính và thiết bị điện tử

Hệ điều hành quản lý tài nguyên hệ thống như bộ nhớ, xử lý đa nhiệm, góp phần xác định trải nghiệm người dùng. Hơn nữa, nó còn tạo sự khác biệt về thiết kế và tương tác trên các thiết bị. Trong đó, Android dẫn đầu thị trường di động với 72% thị phần vào năm 2020, chứng minh sự ưu predominate và tầm ảnh hưởng toàn cầu của nó¹.

Tuy nhiên, Windows và Android gặp phải sự cạnh tranh từ iOS, với mỗi hệ điều hành có sự thay đổi tốc độ tăng trưởng phụ thuộc vào sự đổi mới và cập nhật định kỳ¹⁴. Trong khi Linux thành công trong lĩnh vực máy chủ và siêu máy tính, phản ánh sự đa dạng trong ứng dụng hệ điều hành¹.

Windows, macOS, và Linux, với sự phổ biến và vai trò nền tảng của họ, tạo ảnh hưởng sâu rộng đến quyết định của người tiêu dùng và định hình cách thức hoạt động của máy tính cũng như thiết bị điện tử, mở rộng hỗ trợ cho cộng đồng người dùng¹⁵.

Chức Năng Cơ Bản của Hệ Điều Hành

Vai trò không thể phủ nhận của chức năng cơ bản của hệ điều hành manifest trong ứng dụng hàng ngày bởi người dùng, qua quản lý tài nguyên không thể thiếu như RAM và bộ xử lý, đồng thời bảo đảm giao diện người dùng thân thiện và hiệu quả. Hệ điều hành phổ biến như Windows, macOS, và Android chứng tỏ sự quan trọng của mình trong quá trình hiện đại hóa và nâng cấp phần mềm cũng như phần cứng mới.

Dữ liệu thị phần cho thấy sự lan tỏa toàn cầu của hệ điều hành. Microsoft Windows vẫn giữ vị trí hàng đầu trên thị trường máy tính để bàn với 76,45%, còn macOS và Linux chiếm 17,72% và 1,73% tương ứng¹. Trong lĩnh vực di động, Android khẳng định sự thống lĩnh với 72% thị phần vào năm 2020, tăng lên 87,5% vào quý III năm 2016¹⁶. Trái lại, dù iOS chỉ nắm giữ 12,1% thị phần, nó lại nhận được đánh giá cao về độ ổn định và an toàn¹⁶.

Chức năng cơ bản tạo nên mối quan hệ chặt chẽ giữa người sử dụng và thiết bị tính toán qua giao diện người dùng dễ sử dụng và logic. Giao diện người dùng, với vai trò không thể thay thế trong hệ thống điều hành, không chỉ là cửa ngõ vào thế giới kỹ thuật số mà còn là điểm tựa để người dùng hiện thực hóa các dự án và sáng tạo mỗi ngày.

Các Loại Hệ Điều Hành Phổ Biến Trên Thị Trường

Trong âm hưởng của kỷ nguyên số, sự đa dạng của loại hệ điều hành phổ biến đã vẽ nên một bức tranh đa màu sắc cho cả nhà phát triển và người tiêu dùng. Những chiếc máy tính cá nhân và thiết bị di động thông minh, mỗi cá thể non trẻ, đều tìm kiếm nơi bản sắc của mình được phản chiếu qua lựa chọn hệ điều hành. Điều này không chỉ phản ánh nhu cầu, mà còn là minh chứng cho mục tiêu và mong muốn riêng biệt của từng người dùng.

Hệ điều hành cho máy tính để bàn và laptop

Đặt chân vào đế chế hệ điều hành máy tính, Microsoft Windows, với 76,45% thị phần⁷, tự hào với giao diện thân thiện người dùng và đa dạng tính năng. Tuy nhiên, quyền sử dụng bản quyền vẫn là điều mà người dùng cần lưu tâm⁷. Trong khi ấy, macOS từ Apple, chiếm 17,72% thị phần⁷, phô diễn vẻ đẹp bảo mật, sự mượt mà vượt trội, mặc dù đi kèm với số lượng ứng dụng ít ỏi hơn⁸. Song song, Linux, dù chỉ với 1,73% thị phần⁷, nhưng được tôn vinh là lựa chọn ưu việt cho máy chủ và siêu máy tính, bởi vẻ đẹp của sự an toàn và ít virus⁸.

Hệ điều hành cho thiết bị di động

Qua cầu nối tới lục địa thiết bị di động, Android và iOS chiếm lĩnh ngai vàng. Google, với Android, đã khẳng định ưu thế vững chắc với 72% thị phần năm 2020⁷. iOS của Apple, giữ vững phân thứ với ⅓ thị phần đối đầu Android tai thời điểm đồng quy⁷. Sự thống trị này không chỉ về số lượng, mà còn là biểu tượng của khả năng thích ứng và phong cách tùy chỉnh. iOS, được ca tụng cho vẻ ngoài bảo mật và chất lượng ứng dụng chọn lọc⁸, Android làm say lòng người dùng bằng không gian tùy chỉnh mở và nguồn ứng dụng phong phú⁸. Chứng kiến sự ra mắt của phiên bản cá nhân hóa như KitKat hay iOS 11, họ đã đáp lại mong đợi đa chiều từ phía người dùng⁹.

Bước tiến vươn xa trong cả hai kì quan máy tính và thiết bị di động đã khẳng định, hệ điều hành máy tính và di động nay đã trở thành bản lề cơ bản, khởi nguồn cho những trải nghiệm công nghệ số của bản thân người dùng hiện đại.

Sự Phân Biệt Giữa Hệ Điều Hành Máy Tính và Điện Thoại

Trong quá trình tiến hóa của công nghệ, hệ điều hành máy tính và điện thoại di động đã phát triển theo hai lộ trình riêng biệt. Sự khác biệt này nằm ở mục tiêu thiết kế hệ điều hành, chú trọng đến việc đáp ứng nhu cầu đa dạng của người dùng.

Thiết kế và mục đích sử dụng

Windows 11, phiên bản mới nhất của Windows, ra đời từ năm 1980, dẫn đầu thị trường hệ điều hành máy tính⁴. Trái ngược với Windows, Android và iOS, hệ điều hành chủ đạo trên điện thoại thông minh, tập trung vào liên lạc và giải trí. Đặc biệt, Android chiếm lĩnh tới 87.7% thị phần vào năm 2017⁴. Tuy nhiên, iOS của Apple nhanh chóng thu hẹp khoảng cách này, minh chứng cho thị trường đa dạng và cạnh tranh.

Khả năng tương tác với người dùng

Hệ điều hành di động ưu tiên sự tiện lợi trong giao tiếp với người dùng thông qua thiết kế giao diện thân thiện⁴. Tương phản, Linux, dù vượt trội về độ an toàn và tính linh hoạt, lại không phổ biến trong cộng đồng người dùng không chuyên do giao diện kém trực quan.

Bằng cách phân tích lịch sử phát triển của hệ điều hành, chúng ta hiểu rõ hơn sự phân biệt giữa chúng. Chẳng hạn, khi Microsoft giới thiệu Windows Phone 7 vào cuối năm 2010, 7% thị trường đã phản hồi⁹. Ngược lại, Apple công bố iOS 8 và iPhone 6, 6 Plus vào tháng 9 năm 2014, nhấn mạnh sự tiến bộ của hệ điều hành di động. Đồng thời, Samsung giới thiệu SM-Z9005 Z, điện thoại chạy hệ điều hành Tizen năm 2014. Tính đến cuối năm 2016, thị trường smartphone ghi nhận sự thống trị của Android với 81.7% và iOS với 17.9%⁹. Điều này chứng minh sự định hình lại thị trường hệ điều hành dựa trên sự lựa chọn của người dùng.

Kiến Trúc và Bộ Phận Cấu Tạo của Hệ Điều Hành

Kiến trúc hệ điều hành, tương tự như một bức tranh tổng thể, mô tả cách thức tương tác chính xác và hiệu quả giữa hệ thống. Nó đặt kernel hệ điều hành vào vị trí quan trọng, nơi nó quản lý mọi giao tiếp giữa phần cứng và các chương trình ứng dụng. Hơn nữa, kiến trúc này còn chứa đựng các thư viện hệ thống và driver thiết bị, tạo ra khả năng tương tác linh hoạt với nhiều loại phần cứng đa dạng.

Nhấn mạnh vào kiến trúc hệ điều hành, sự hiện diện của các lớp bảo vệ là không thể phủ nhận trong việc bảo đảm an toàn thông tin và hiệu quả hoạt động. Cụ thể, các bản phân phối Linux như Debian, Ubuntu, CentOS, Fedora, và Red Hat, đều sử dụng nền tảng kiến trúc này, qua đó mang lại sự an tâm và linh hoạt cho người dùng¹⁰. Linux Mint, thế hệ Linux mới, cung cấp một phương án vượt trội so với Windows và MacOS về nhiều mặt.

Bảng dưới đây minh hoạ vị thế và cấu tạo kiến trúc đặc trưng của các hệ điều hành trên thị trường:

Mỗi hệ điều hành mang những đặc điểm kiến trúc và bộ phận cấu tạo riêng biệt. Kiến thức và sự khai thác hiệu quả những thành phần này có thể nâng cao hiệu suất sử dụng cho cả người dùng và doanh nghiệp.

Quản Lý Tài Nguyên và Cách Thức Hoạt Động của Hệ Điều Hành

Quản lý tài nguyên hệ thống yêu cầu sự phối hợp nghiêm ngặt giữa phần mềm và phần cứng. Hệ điều hành, bao gồm Microsoft Windows với 76,45% thị phần, và macOS của Apple Inc., chiếm 17,72% thị phần¹, đều vượt qua giới hạn của việc làm cầu nối giữa người dùng và máy tính. Chúng còn đảm nhận trách nhiệm chính trong việc phân phối và cấp phát CPU, RAM và không gian lưu trữ.

Hệ điều hành giúp mỗi ứng dụng có quyền truy cập công bằng tới tài nguyên, đồng thời ngăn chặn xung đột và chia sẻ hiệu quả. Linux, với khả năng quản lý tài nguyên mạnh mẽ, trở nên phổ biến trong máy chủ và siêu máy tính¹.

Triển khai ứng dụng được hệ điều hành xử lý với sự nhạy bén đáng kinh ngạc. Hệ thống OS/360 của IBM đã đặt ra một tiêu chuẩn cho việc áp dụng một hệ điều hành duy nhất trên nhiều sản phẩm, đánh dấu sự phát triển trong công nghệ¹. Tiến bộ trong ảo hóa, từ máy chủ đến ứng dụng, đã làm thay đổi cách quản lý tài nguyên và triển khai ứng dụng¹¹.

Quản trị viên đóng vai trò “hệ điều hành” thực sự trong tổ chức, họ xác định chiến lược và phân bổ tài nguyên để đạt mục tiêu¹². Sự quản lý của họ đối với cả hệ thống cứng và phần mềm là một yếu tố không thể thiếu để đảm bảo hiệu quả hoạt động.

Hiểu biết và áp dụng hệ điều hành một cách thông minh đóng vai trò quan trọng trong việc tối ưu hóa sử dụng tài nguyên máy tính. Điều này, theo thời gian, góp phần nâng cao hiệu quả công việc và chất lượng trong ngành công nghệ thông tin.

Vai Trò của Hệ Điều Hành Trong Bảo Mật Thông Tin

Trong kỷ nguyên kỹ thuật số, vai trò hệ điều hành trở nên quan trọng với bảo mật thông tin cá nhân và doanh nghiệp. Hệ điều hành mạnh mẽ quản lý tài nguyên, cung cấp giao diện thuận lợi cho người dùng và đảm bảo hệ thống an ninh chắc chắn. Các tính năng như tường lửa, chống virus, và mã hóa dữ liệu là thiết yếu cho hệ điều hành hiện đại.

Kernel, trái tim của hệ điều hành, bảo vệ không gian Kernel Space khỏi can thiệp của chương trình ứng dụng, bảo vệ hệ thống khỏi mối đe dọa tiềm ẩn¹³.

Microsoft Windows và macOS đã tích hợp Secure Boot và Trusted Boot, xác minh tính toàn vẹn hệ thống, khóa chặt lỗ hổng malware lợi dụng¹³. Điều này ngăn chặn xâm nhập và bảo vệ người dùng.

Các phiên bản hệ điều hành, từ máy tính để bàn đến siêu máy tính, cập nhật tính năng bảo mật thông tin chống lại tấn công tinh vi¹.

1. Đặc biệt quan trọng trong việc quản lý quyền truy cập đến các tài nguyên hệ thống.
2. Cập nhật thường xuyên để phản ứng kịp thời trước các mối đe dọa mới.
3. Hợp tác với các nhà phát triển phần mềm bảo mật để tăng cường hệ thống an ninh.

Để bảo đảm an toàn thông tin, người dùng cần biết sử dụng an toàn và cập nhật định kỳ hệ thống, phần mềm bảo mật. Hệ điều hành đóng vai trò quan trọng trong kiểm soát truy cập, tạo môi trường số đáng tin cậy.

Tương Lai và Xu Hướng Phát Triển của Hệ Điều Hành

Trong bối cảnh ngành công nghiệp công nghệ phát triển không ngừng, tương lai hệ điều hành được dự đoán sẽ hợp nhất sâu sắc với trí tuệ nhân tạo (AI), qua đó mở ra khả năng nâng cao trưởng lượng cho kinh tế toàn cầu lên đến 7% trong vòng mười năm tới¹⁴. Điều này được minh chứng bởi việc AI chiếm đến 10% tổng lượng dữ liệu toàn cầu vào năm 2025¹⁴, một bằng chứng không thể chối cãi cho xu hướng phát triển mạnh mẽ của nó. Ngôn ngữ lập trình Python, thời gian qua, đang trở nên không thể thay thế với ứng dụng rộng rãi tại các công ty công nghệ lớn như Google và Instagram, đồng thời mở rộng cơ hội nghề nghiệp cho nhiều người¹⁵.

Ngược lại, thị trường máy tính lượng tử chứng kiến sự bùng nổ với dự báo về sự tăng trưởng từ 928.8 triệu USD trong năm 2023 lên đến 6.5 tỷ USD vào năm 2030¹⁴. IBM, Microsoft, và Google nằm trong số ít những tập đoàn đang dẫn dầu về đầu tư vào lĩnh vực này. Paralelly, các công ty và tổ chức đang chuyển hướng tới việc giảm thiểu chi phí hoạt động khoảng 30% bằng cách áp dụng giải pháp tự động hóa vào năm 2024¹⁴, điều này thể hiện sự thay đổi mạnh mẽ hướng tới sự hiệu quả và tự động.

Không thể phủ nhận, công nghệ mạng 5G đang mở ra cánh cửa mới về cách thức thế giới kết nối và sử dụng công nghệ thông qua tốc độ nhanh chóng và kết nối ổn định. Xu hướng này cũng tạo điều kiện cho sự phát triển của trải nghiệm thực tế ảo (VR) và thực tế tăng cường (AR), đánh dấu bước tiến quan trọng¹⁴. Python, thông qua việc phân tích dữ liệu và học máy, đang khẳng định vị trí của mình là ngôn ngữ lập trình nổi bật, đặc biệt trong lĩnh vực giáo dục và phân tích dữ liệu trong tương lai¹⁵.

Hệ Điều Hành Đóng Vai Trò Như Thế Nào Trong Điện Toán Đám Mây?

Trong lĩnh vực điện toán đám mây, không thể bỏ qua vai trò căn bản của hệ điều hành. Điện toán đám mây, với cơ sở là sự linh động và khả năng mở rộng, chủ yếu dựa vào hệ điều hành. Hệ thống này, từ phần mềm trên máy tính cá nhân đến các hệ điều hành ảo cho dịch vụ đám mây, cung cấp sức mạnh và tiện ích không thể thiếu.

Điện toán đám mây và hệ điều hành – Một bước tiến mới

Không gò bó với phần cứng cố định, hệ điều hành ảo trở thành trung tâm. Nó tạo ra môi trường môi trường điện toán cực kỳ linh hoạt. Hệ thống này cho phép triển khai và quản lý hàng loạt máy ảo. Qua đó, nâng cao khả năng phục vụ nhu cầu người dùng một cách mượt mà và hiệu quả.

Hệ điều hành ảo và tạo môi trường điện toán đám mây

Trong thế giới điện toán đám mây, Microsoft Windows chiếm thị phần lớn với khoảng 76,45%, trong khi macOS đạt 17,72%. Dù vậy, không chỉ sản phẩm của Apple Inc. but các phiên bản Linux, chiếm 1,73% trên máy tính để bàn, lại rất quan trọng đối với máy chủ và siêu máy tính¹. Android dẫn đầu thị trường di động với 72% thị phần năm 2020 và 87,5% trên điện thoại thông minh¹, điều này minh chứng cho tiềm năng tích hợp hệ điều hành di động vào các giải pháp môi trường điện toán đám mây.

Kết luận

Trong kỷ nguyên số hiện đại, hệ điều hành đóng vai trò nền tảng quan trọng, vững chãi cho máy tính và thiết bị điện tử. Microsoft Windows hiện chiếm lĩnh thị trường máy để bàn với 76,45% thị phần, theo sau là macOS của Apple Inc. với 17,72% thị phần¹. Điều này phản ánh sự chia rẽ rõ ràng trong preference công nghệ của người dùng.

Trong lĩnh vực di động, Android của Google áp đảo với 72% thị phần năm 2020, tăng trưởng 10,3% mỗi năm từ Quý III năm 2016. Ngược lại, iOS của Apple giảm 5,2%, chỉ chiếm 12,1% thị phần¹. Các hệ điều hành Linux chiếm lĩnh thị trường máy chủ và siêu máy tính, điều này cho thấy sự chuyển đổi sang chiến lược đa nhiệm, tăng hiệu quả hoạt động cho doanh nghiệp và người dùng cá nhân¹.

Qua phân tích về hệ điều hành, rõ ràng việc lựa chọn hệ điều hành phù hợp là hết sức quan trọng cho việc tối ưu hóa thiết bị. Hệ điều hành không chỉ là công cụ quản lý tài nguyên mà còn nâng cao bảo mật và đóng vai trò là cầu nối cho sự phát triển của công nghệ thông tin. Những dữ liệu tổng kết cho thấy hệ điều hành ổn định là nền tảng cho tiềm năng phát triển trong thế giới số.

Liên kết nguồn

1. https://vi.wikipedia.org/wiki/Hệ_điều_hành
2. https://www.bkns.vn/he-dieu-hanh-la-gi-cung-tim-hieu-ve-cac-he-dieu-hanh-may-tinh.html
3. https://laodong.vn/thoi-su-an-ninh/chinh-phu-dieu-chinh-nhien-luong-toi-thieu-dong-tam-toan-bo-cac-khu-cong-nghiep-de-xuat-anh-huong-den-lao-dong-752111.ldo
4. https://bizflycloud.vn/tin-tuc/he-dieu-hanh-la-gi-muc-tieu-va-chuc-nang-cua-he-dieu-hanh-20181018151637002.htm
5. https://hc.com.vn/ords/ni–he-dieu-hanh-tot-nhat-cho-laptop
6. https://tiki.vn/blog/he-dieu-hanh-la-gi/
7. https://hieuluat.vn/thong-tin-can-biet/he-dieu-hanh-la-gi-top-2713-46408-article.html
8. https://vinahost.vn/he-dieu-hanh-la-gi/
9. https://vi.wikipedia.org/wiki/Hệ_điều_hành_di_động
10. https://m.viettelstore.vn/tin-tuc/he-dieu-hanh-linux-la-gi
11. https://aws.amazon.com/vi/what-is/virtualization/
12. https://www.pace.edu.vn/tin-kho-tri-thuc/nha-quan-tri-la-gi
13. https://vinahost.vn/kernel-la-gi/
14. https://nhandan.vn/xu-huong-phat-trien-cong-nghe-post790758.html
15. https://atd.ueh.edu.vn/du-doan-xu-huong-lap-trinh-tuong-lai/